171-182

Προς δικαίωση της τέχνης δια της αναγωγής του κάλους εις στοιχειακόν της όρον

Αισθητική - Φιλοσοφία της Τέχνης - Ιστορία της Τέχνης Aesthetics/Philosophy of Art - History of Art

• Χρόνης, Νικόλαος

Ο λόγος του Adorno «έχει καταστεί αυτονόητο ότι τίποτε που αφορά στην τέχνη δεν είναι πλέον αυτονόητο... ούτε αυτό ακόμη το δικαίωμα υπάρξεώς της» (Ästhetische Theorie, Suhrkamp, ο. 9) μαρτυρεί την κατάσταση αμφισβήτησης στην οποίαν έχει περιέλθει η τέχνη, συνάμα δε και την αγωνία εκείνων που συνεχίζουν ακόμη να πιστεύουν σ’ αυτήν. Οι προσπάθειες ωστόσο που καταβάλλονται για να καταστεί η πίστη αυτή πίστη «ποριζομένη διά τοϋ λόγου» (Αριστοτέλης, Ρητορική, 1356a1 κ. εξ.) όχι λίγες φορές απολήγουν σε αδιέξοδα. Απόδειξη, μεταξύ άλλων, η σύναψη δικαιώσεως της τέχνης προς την άρση της αυτονομίας της και ο καθορισμός στοχοθεσίας της, αλλότριας προς τις ποιότητες που έχουν καταξιωθεί ως ουσιώδεις προσδιορισμοί της.Στην παρούσα μελέτη οι ως άνω προσπάθειες εξετάζονται στην καταστατική στοιχείωσή των και στις επιπτώσεις των στην ίδια την τέχνη. Υποστηρίζεται ότι αδυνατούν να παράσχουν εκείνη την οργανωτική αρχή που θα ανήγαγε την τέχνη σε αλήθεια ζωής και θα εφώτιζε την οικουμενική διάσταση που αυτή (η τέχνη) διαθέτει.Η εξέταση στη συνέχεια της αυτονομίας και της ετερονομίας της τέχνης οδηγεί στην διαπίστωση της ανάγκης αναγωγής του καλού στα αίτια και στην αναδίφηση της λειτουργικότητος τόσον αυτού όσον και της τέχνης της ίδιας. Περαιτέρω, φωτίζεται η νοηματική διάσταση του καλού και αναιρείται η όποια θεματοποίηση του ουσιώδους συσχετισμού του προς την τέχνη. Εν κατακλείδι τονίζεται ότι όπως η λειτουργικότητα καθόλου συνάπτεται προς το τέλος του όντος στο οποίον ενυπάρχει, τοιουτοτρόπως και η λειτουργικότητα ενός αντικειμένου, επί του προκειμένου ενός έργου τέχνης, αποτελεί έκφραση και συνάμα πιστοποίηση του τέλους αυτού. Το τέλος τούτο δεν προσδιορίζεται ούτε από τον καλλιτέχνη ούτε από οιονδήποτε φορέα, ο οποίος, ένεκα της δυνάμεως που συγκεντρώνει, ανεξαρτήτως της φύσεώς της, νομίζει ότι δικαιούται να εντέλλε- ται στο καλόν τον σκοπό λειτουργίας του.Όθεν η αναγωγή του καλού εις στοιχειακό όρο της τέχνης τάσσει αυτό εις τα πολλαχώς λεγάμενα, οδηγώντας τοιουτοτρόπως στην δημιουργία μιας μετατέχνης και μιας μετααισθητικής, οι οποίες, χωρίς να αποσυνδέονται από το χθες, οικοδομούν το σήμερα και υποτυπώνουν το αύριο. Η τέχνη, με στοιχειακό όρο το καλόν, παρά τις όποιες εξαλλαγές της, ενεργοποιεί τον πόθο για υπαρξιακή πληρότητα και οδηγεί στην αλληλοσυμπλήρωση της φωτεινής και της σκοτεινής πλευράς της ζωής.

• Arts
• Philosophy, Ethics and Religion

• Τέχνη
• Αισθητική